Cách đặt câu hỏi khởi nguồn Tư duy

Thật đáng chán cho kiểu ‘Tư duy không dấu’ ( ? / ! / : / . / , / ) của chính mình, mà chỉ còn thuần túy dấu (“…” ) lại dương dương tự đắc tầm chương trích cú điều của người khác, thỉnh thoảng pha thêm vài điều bình luận kiểu ‘tán chữ’ / ‘thổi câu’ / ‘kéo từ’ kín cả trang sách báo ăn tiền…

Tôi muốn chia sẻ với các Bạn về cách đặt câu hỏi hay – chỉ là vài điều tôi đúc kết và sử dụng trong những lần giảng bài, hướng dẫn tư duy sáng tạo, trao đổi hay nói chuyện chuyên đề – từ đó Bạn có thể dẫn đến bất kì một cuộc trao đổi thú vị hay đặt ra một ‘topic’ nào đó cho điều Bạn dự định viết. Bởi vì một điều Bạn nói hay viết, không thuần túy là mô tả, mà có ý nghĩa hơn khi cuối cùng là trong đó Bạn đặt được ra những câu hỏi nào và giải đáp được gì nhất định …

– Được khơi nguồn bởi ý tưởng, sau khi Bạn đã nuôi được cảm giác bay bổng với bất cứ điều gì tự Bạn cảm thấy thú vị. Ví dụ : Tại sao Con Chim không hề vỗ cánh, chỉ giang rộng ra mà chao lượn được mãi thế nhỉ ?

– Nhìn, quan sát bất cứ một Sự vật hiện tưởng gì, Bạn hãy mạnh dạn đặt câu hỏi với SVHT đó theo cách : tại sao không phải là thế khác ? Nếu Nó khác đi thì sẽ như thế nào ? Ví dụ : Nắp Cống sao không phải là vuông mà lại tròn ? Người ta bảo Bầu Trời tròn thì quan sát vào điều gì để thấy được như thế ?

– Lật lại vấn đề từ một điều có sẵn, hoặc đương nhiên . Ví dụ Tại sao khi tung quả Táo, nó lại cứ rơi xuống mà không phải bay mãi đi, hoặc lên cao ? Ngọn lửa tại sao không là hình vuông…?

– Trôi theo dòng Sự việc / Sự kiện / Hiện tưởng…đẩy tiếp nó và hình dung tới cùng về nó. Ví dụ : Cứ khủng hoảng kinh tế mãi thì sao nhỉ ? Vậy nó bắt đầu và kết thúc bởi điều gì nhỉ ?

– Tìm hiểu bên trong, đi vào sâu sự chưa nhìn thấy, không dễ nhận ra được bởi tư duy thông thường. Rằng Cái / Điều đó còn có biểu hiện nào khác không ? Ví dụ : Vong của người đã chết nhận ra như thế nào nhỉ ? Thực ra nó là cái gì ?

– Có thể xuất phát từ ý nghĩ ‘kì quặc’ nhưng tạo nên sự thú vị, hào hứng. Ví dụ : Cùng lúc có bao nhiêu người đang ngủ trên Thế giới này ?

Tuy nhiên không nên lạm dụng trong ứng xử của Cuộc sống hàng ngày với nhau bằng muôn những câu hỏi làm mệt nhau – ví dụ như kiểu: Chàng trai nói : Em có thể để kiểu tóc khác cho đẹp hơn được không ? Cô người yêu phản ứng : Ah…thế là anh ko thấy em đẹp chứ gì ? Anh thích người khác với mái tóc khác chứ gì ? Thực sự đó không phải là câu hỏi mà là suy diễn : ‘Đảo hóa mệnh đề thuận’- những điều trong Cuộc sống, Mệnh đề Thuận và Mệnh đề Đảo nói chung không tương đương nhau. Nhưng qua đó cho chúng ta thấy khi ăn nói cố gắng đơn nghĩa, sự suy diễn thường dựa vào tính ‘đa nghĩa’ có thể trong câu nói của Bạn. Người ăn nói khúc triết thực ra là người nói ‘đơn nghĩa’ một cách ngắn gọn, rõ ràng…Trừ trong lĩnh vực nghệ thuật như Văn / Thơ / Kịch / Hài…Nhưng thực ra ở đó dẫn người ta đến sự liên tưởng đến thực tiễn đa dạng của Cuộc sống mới hay chứ không phải là suy diễn đâu…

Bây giờ tôi giới thiệu với các Bạn vài câu hỏi của Microsoft, hay gặp trong những cuộc phỏng vấn tuyển chọn nhân sự của họ nhé :
Microsoft luôn có những cách phỏng vấn hết sức thú vị, nếu bạn đủ tự tin để muốn là một phần của tập đoàn vĩ đại này, hãy thử sức mình với những câu phóng vấn “nát óc” dưới đây.

– Làm thế nào có thể biết được trọng lượng của một chiếc máy bay mà không sử dụng bàn cân?
– Tại sao hầu hết các nắp cống trên đường có hình tròn mà không phải là hình vuông?
– Tại sao khi soi gương, vị trí trái phải đổi chỗ cho nhau mà không phải là trên dưới?
– Mỗi giờ có bao nhiêu lít nước chảy từ sông Mississippi ngang qua New Orleans?
– Tất cả băng trên sân hockey (sân chơi khúc côn cầu) nặng bao nhiêu kg?
– Làm thế nào để chỉ với một nhát cắt thẳng bạn có thể cắt làm hai phần đều nhau một chiếc bánh gatô hình chữ nhật đã bị khoét mất một miếng bên trong cũng hình chữ nhật ở một chỗ bất kỳ với độ lớn bất kỳ và hướng trục bất kỳ?
– Bạn có thể đưa ra mẫu thiết kế như thế nào dành cho phòng tắm của Bill Gates?
– Bạn làm thế nào để có thể tìm thấy cuốn sách mình cần trong một thư viện lớn, nếu tại đây không có hệ thống thư mục, và cũng không được nhờ vào sự hỗ trợ của nhân viên thư viện.
– Chiếc chìa khóa cắm vào ổ khóa cửa xe ôtô nên được quay theo chiều nào khi mở khóa?
– Tại sao trong khách sạn khi bạn mở vòi nước nóng thì nước nóng lập tức chảy ra (trong khi tại các khu nhà ở thì phải chờ một lúc)?
– Kẹo sô cô la viên M&M được sản xuất như thế nào?
– Nếu bạn đang bơi trên thuyền và ném một chiếc valy từ thuyền xuống nước thì mực nước sẽ dâng lên hay hạ xuống?
– Có tất cả bao nhiêu người lên dây đàn dương cầm trên thế giới?
– Có bao nhiêu trạm xăng ở nước Mỹ?
– Giả thiết rằng bạn là một nhân viên thuế vụ. Việc bạn được giao làm đầu tiên – kiểm tra xem một công ty cung cấp dịch vụ trông trẻ có gian lận trong việc đóng thuế không? Bạn sẽ thực hiện công việc này như thế nào?
– Bạn có tám viên bi-a, một trong số chúng bị lỗi khi sản xuất nên nặng hơn những viên còn lại. Làm thế nào để chỉ sau hai lần cân so sánh, không dùng quả cân mà bạn có thể tìm được viên bi-a bị lỗi đó?
– Bạn có 5 lọ thuốc. Trong một lọ, tất cả các viên thuốc đều bị “hỏng”. Chỉ có bằng cách sử dụng bàn cân, bạn mới có thể xác định được đâu là viên thuốc “bình thường”, đâu là viên “hỏng”. Tất cả những viên “bình thường” đều nặng 10 g mỗi viên, trong khi mỗi viên “hỏng”chỉ có trọng lượng 9 g. Làm thế nào sau chỉ một lần cân bạn có thể xác định được đâu là lọ thuốc hỏng?
– Trên một hình tam giác đều ở 3 đỉnh có 3 con kiến. Mỗi con bắt đầu chuyển động thẳng theo một hướng bất kỳ theo cạnh tam giác đến một góc khác. Xác suất của sự việc không có con kiến nào đụng nhau là bao nhiêu?
– Có bốn con chó đứng tại 4 góc của một hình vuông. Mỗi con chó bắt đầu đuổi một con chó khác đứng gần nó theo chiều kim đồng hồ. Những con chó chạy với tốc độ bằng nhau và luôn đổi hướng để nhắm thẳng đến kẻ láng giềng theo chiều kim đồng hồ của mình. Hỏi sau bao nhiêu lâu thì những con chó gặp nhau? Và chúng gặp nhau ở đâu?
– Bạn có b cái hộp và n tờ giấy bạc một đô la. Hãy chia tiền vào các hộp sau đó niêm phong hộp lại. Bạn chia thế nào để không cần mở hộp ra có thể lấy bất kỳ một số tiền nào từ 1 đến n đô la. Hỏi có những giới hạn ràng buộc nào dành cho b và n?
– Bạn có 3 giỏ hoa quả. Giỏ thứ nhất chỉ toàn táo, giỏ thứ hai chỉ toàn cam, giỏ thứ ba lẫn lộn cam và táo. Bạn không nhìn thấy trong mỗi giỏ có loại quả gì. Mỗi giỏ đều có một nhãn hiệu nhưng các nhãn hiệu đều ghi sai. Bạn được phép nhắm mắt thò tay vào một giỏ bất kỳ để lấy ra một quả và mở mắt nhìn quả đó. Làm thế nào có thể xác định được trong mỗi giỏ chứa loại quả nào?
– Tại một làng quê có 50 cặp vợ chồng, các ông chồng đều phản bội vợ. Bất cứ người phụ nữ nào trong làng cũng lập tức biết ngay nếu có ai đó trong số các ông chồng khác vừa phản bội vợ mình (bạn biết đấy, chuyện đồn đại lan đi rất nhanh ở các thị trấn nhỏ), nhưng lại không biết nếu đó là chồng mình (kẻ bị phản bội thường là người cuối cùng biết về nỗi đau khổ của mình). Luật của thành phố buộc người phụ nữ, nếu có bằng chứng về sự phản bội của chồng, phải giết anh ta ngay trong ngày hôm đó. Không ai có thể trái lệnh này. Một lần, có nữ hoàng vốn nổi tiếng là người không bao giờ phán đoán sai, đến thăm làng này. Bà thông báo với dân chúng rằng, ít nhất có một người đàn ông của thành phố đã phản bội vợ. Hỏi chuyện gì sẽ xảy ra?

Thật ra, đây mới chỉ là những câu hỏi “bình thường ” của Microsoft. Nếu bạn chưa trả lời được thì cũng học được cách đặt câu hỏi. Bạn sẽ ngạc nhiên, thú vị hơn khi thấy Đáp án đúng nhiều khi lại là đáp án đơn giản nhất. Đó cũng là một trong những quy tắc của thành công.