Tổ & Tông
Cổ nhân nói :’Chim có Tổ. Người có Tông’ !
Loài nào không có Tổ không có Tông là Loài nhược tiểu, không đáng nói, diệt vong cũng chẳng sao cho Hệ Sinh Thái, cho Thiên nhiên vĩ đại này cả….nhưng cũng đem đến vài nỗi niềm nho nhỏ cho suy tư của con người về Đẳng cấp của Thân phận
Tổ được hiểu là cái nơi một Sinh Thể được sinh ra và lớn lên cùng nó, mang đặc trưng nguồn gốc, đặc quyền, đặc lợi của nó. Với Động vật, nói chung là bắt đầu có Tổ. Với Con người thì đó là Gia đình trong một Cộng đồng, rộng hơn là Quốc gia – Nó có năng lực đúng, đáng để được thừa nhận, bảo hộ về tư cách Pháp lý và sở hữu
Tông được hiểu là những tập tính sống, giá trị sống, khí chất sống của một Sinh Thể – thường nói về con Người – đã được di truyền, ảnh hưởng, kế thừa một cách đương nhiên ( ở khía cạnh sinh học lẫn khía cạnh thể hiện năng lực sống ) từ dòng dõi, gần hơn là Ba Đời trước của mình như thế nào
Về con Tu Hú. Nó vốn có Tổ, nhưng tổ của nó bị loài Chim mạnh hơn chiếm mất. Tu Hú không có tinh thần tranh đấu để đòi lại mà dặt dẹo trước tổ bị mất cất lên mấy tiếng ra rả : Tu Hú…! Thế rồi rời bỏ đi mà trở thành lang thang. Đến mùa đẻ trứng, đào tạm một cái tổ mới, hay đẻ vài quả trứng vào cái tổ nào đang trống Chim Chủ. Lúc về Chim Chủ không nhận ra hoặc không thấy phiền gì thì kệ ( lại được tiếng ) nên nhiều trường hợp Tu Hú con vẫn được sinh ra. Đợi đến mùa Vải Tu Hú ở đâu bay về kêu ra rả, bọn chim con nghe tiếng kêu của Loài bay đến nhập bọn…thành cả đám Chim Tu Hú yếm thế phải lang thang như Tông của nó
Về con Chuồn Chuồn, cho đến nay các nhà Khoa học chưa thực biết cái tổ của con Chuồn Chuồn là ở đâu, như thế nào nên có thành ngữ ‘Đi mà tìm cái Tổ con Chuồn Chuồn í’- để chỉ vào những thứ có thật, có con có cái mà chẳng biết cái Tổ nó ở đâu. Người ta nghĩ rằng có lẽ vì thế khi thời tiết thay đổi, sắp có nguy cơ mưa thì Chuồn Chuồn bay thấp xuống hòng dễ tìm nơi trú ở bất cứ chỗ nào gần nhất thuộc phạm vi đang bay lượn. Nhưng phải chăng chúng đã gặp phải nghịch lý là không có cách gì sống được khi trời mưa…nếu như chúng có một cái Tổ ở đâu đó ?
Và đương nhiên với cái tập tính sống, năng lực sống như vậy thì chúng : Tu Hú và Chuồn Chuồn tạo ra cái ‘Tông’ của mình để tiếp tục truyền sang muôn đời thế hệ sau…
Cũng vì thế mà chúng ta hiểu tại sao với Con Người – Cái Tổ & Cái Tông lại quan trọng đến vậy. Người ta dựng Vợ gả Chồng cho Con cũng phải xem để biết được cái Tổ & Tông của ‘đối tác gia đình tương lai’ của mình như thế nào ! Chứ không chỉ là Bố Mẹ hiện tại là quan to hay nhỏ, giàu hay nghèo…Cao hơn thế rất nhiều là ‘Cái Tư Cách’ của Đẳng cấp sống của Cá nhân cùng Cộng đồng mật thiết của họ !
Hai thứ đó ở Con Người là có thể kiến tạo, thay đổi được ngày càng tốt hơn , và gắn với không gian, phạm vi cội nguồn và cách thức tổ chức hoạt động Xã hội của họ nữa – rằng Giống nòi của họ có trình độ quản lí cuộc sống của mình thấp hay cao, năng lực như thế nào để có thể ngày càng mạnh mẽ khẳng định chủ quyền của mình và hướng tới Mặt bằng Văn minh hay không ? Hay là chỉ như con Tu Hú và Chuồn Chuồn !
